De Circulaire #212: de DRIFT-editie 🐙

Het lijkt een eeuwigheid geleden, maar in december 2021 zaten we toch echt in een corona-lockdown. De omikronvariant werd vastgesteld. Naar de Kerst toe werden de regels steeds strenger. Kroegen moesten dicht om 17:00. En de bioscoop kwam je alleen maar in met een coronatoegangsbewijs.

In die pandemische omstandigheden zat ik met twee vrienden van mij, Nienke en Lieven, in Pension Homeland in Amsterdam te praten over iets wat we toen “het generatieve podcastproject” noemden. Tot 17:00 dus, want toen moesten we er uit.

Lieven was podcastmaker, Nienke maakte VR-installaties en andere immersieve ervaringen. Lieven was gefrustreerd over het gebrek aan innovatie binnen het podcastlandschap. Nienke en ik vonden het wel tof om een keer een immersief project te doen waarbij audio in plaats van beeld het belangrijkste was.

Wat die “generatieve podcast” dan precies moest worden wisten we niet. Maar er hing iets in de lucht. AI begon interessant te worden, met de large language models zoals GPT-3 (ChatGPT kwam pas een jaar later uit). Een koppeling met de fysieke ruimte leek ons ook wel vet. Maar hoe en wat, en al helemaal wáár het dan over moest gaan wisten we niet.

Merelweek

Ondanks dat we weinig meer hadden dan een vaag idee leek het ons wel interessant om het toch te gaan onderzoeken. We kregen een kleine subsidie van twee fondsen en van dat geld sloten we ons in mei 2022 een week op in een culturele broedplaats om te gaan experimenteren. Het project heette inmiddels “De merel uit de machine”. We hadden eindeloze gesprekken over waar dit project naar toe zou gaan.

Maar we deden meer dan alleen praten. We bouwden een prototype van een audio game engine die met simpele regels audiobestanden kon genereren die elke keer anders zijn. Dat was nog vrij simpel: je kreeg willekeurig andere geluidsfragmenten. Of een computerstem las een nieuwsbericht voor. En die bestandjes konden we verspreiden via RSS: de (open) standaard waarmee podcasts worden verspreid. Het principe werkte: we konden een podcast maken die elke keer anders was. Maar waar het over moest gaan wisten we nog steeds niet.

We hadden dus iets gedaan waarvan ik altijd tegen Jan en alleman beweer dat je het nóóit moet doen: eerst de techniek bedenken en dan pas de inhoud.

Writers room

We hadden een tof prototype, maar wat we daarmee wilden doen was eigenijk nog onduidelijk. De oplossing was: er meer creatieve mensen bij betrekken. In maart 2023 organiseerden we een writers room met een selectie aan bevriende schrijvers en muzikanten. Uiteindelijk kwam daar een vaag idee uit: iets met zilvervisjes, de stand van de maan en hoe het zou zijn als Schiphol onder zou lopen door klimaatverandering.

Ondertussen had ook de techniek buiten ons niet stil gestaan. ChatGPT was eind 2022 gelanceerd en had voor enorm veel rumoer gezorgd. En dankzij de software van ElevenLabs was het opeens mogelijk om stemmen overtuigend te klonen en te gebruiken om tekst mee uit te spreken. Het was duidelijk dat we daar ook iets mee moesten doen.

Daarnaast kwam er ook meer financiële ondersteuning: een projectaanvraag bij het Stimuleringsfonds Creatieve Industrie werd gehonoreerd en VPRO Medialab toonde interesse. We doopten ons idee om tot “DRIFT” en half november pitchten we het bij IDFA Forum voor een internationaal publiek. Het leek er zowaar op dat er ook echt iets gemaakt zou gaan worden.

Productie

Vanaf begin dit jaar waren we dan eindelijk in productie. Als deadline hadden we gekozen voor half november. Dan zou IDFA Doclab weer zijn, het nieuwe media-onderdeel van IDFA en één van de belangrijkste platforms om dit soort werk te presenteren. Óf we daar daadwerkelijk zouden staan was natuurlijk nog maar de vraag, maar het was een goede stok achter de deur. Voor de productie gebruikten we een systeem dat ook veel wordt gebruikt bij games, waarin je werkt met een “pre-alpha”, “alpha”, “beta” en release. Iteratief, in plaats van dat je heel lang aan iets werkt en dan pas om feedback vraagt.

We hadden inmiddels een fantastisch team om ons heen verzameld met schrijvers, muzikanten, stemacteurs, grafisch ontwerpers en adviseurs. Én een uiterst kritische groep vrienden die eerste versies luisterden en feedback gaven.

Eind september was er geweldig nieuws: DRIFT gaat in premiere tijdens IDFA Doclab . We mogen op de expositie staan en meedoen aan de competitie voor digital storytelling . En de VPRO helpt ons met de verspreiding van een grote (publieke) betatest.

Ik had drie jaar geleden, tijdens die middag in de coronalockdown, echt niet gedacht dat we dit voor elkaar zouden krijgen. Want nu kunnen jullie eindelijk gaan luisteren naar wat we de afgelopen drie jaar gemaakt hebben. Iets waarvan ik denk ik wel durf te zeggen dat het de eerste grote audioproductie (in Nederland) is waarbij algoritmes en AI op zo'n brede schaal worden ingezet.

Waar ga ik naar luisteren?

Maar wat is DRIFT eigenlijk?

DRIFT is een Engelstalige open world generatieve podcast die elke dag anders is en meebeweegt met de maancyclus. Dat betekent dat er elke dag nieuwe afleveringen worden gegenereerd, en dat de hele boel zichzelf reset bij nieuwe maan. Dat genereren gebeurt met een combinatie van algoritmische processen en ‘normale’ gemonteerde afleveringen. Er zijn zo rond de 250 afleveringen, variërend in tijd van één minuut tot een paar minuten, totaal iets van zes uur aan materiaal. Te veel om achter elkaar te luisteren, maar dat is prima. Je mag gewoon ronddwalen.

Het verhaal gaat over Nederland, maar dan een paar honderd jaar in de toekomst, als we door klimaatverandering op het water leven en kennis kunnen opslaan in het water.

Je zou ook kunnen zeggen: DRIFT is een open world videogame als Zelda of Baldur’s Gate , maar dan voor je oren. Of: een immersief theaterstuk van Punchdrunk of Ontroerend Goed, maar dan in audio. Of: een experimenteel sonisch kunstwerk opgeknipt in 250 stukjes.

Wat het ook is, ik hoop van harte dat je gaat luisteren . En dat kan al heel snel, namelijk vanaf komende vrijdag 1 november (want dan is het weer nieuwe maan). Het werkt gewoon in je favoriete podcastapp (behalve -voorlopig- Spotify, sorry). Als je die niet hebt kun je ook via de site luisteren. Het is gratis, maar we vragen je wel om je e-mailadres zodat we je een paar vragen kunnen stellen over je luisterervaring.

Daarnaast kun je DRIFT ook beleven in de expositie van IDFA Doclab in Amsterdam van 15 tot 24 november . Wij staan bij @droog op de Staalstraat (om de hoek van het Rembrandtplein). Entree is gratis. Je kunt tussen 11:30 en 20:30 gewoon binnen lopen.

Verder zijn we ook nog bezig om een hele toffe avond te organiseren, waarschijnlijk op 19 november. Hou mijn socials in de gaten voor details.

En verder ben ik natuurlijk reuze benieuwd wat jullie er allemaal van vinden. DRIFT is een audio-experiment dus er zullen ook dingen niet goed werken. Laat het me dus vooral weten wat je er van vindt: reply op deze mail of stuur me een bericht via een van de andere kanalen .

Heel veel plezier met DRIFT!

De beste linkjes

• Behalve dat je vanaf 1 november kunt luisteren naar DRIFT kun je ook naar mijn muziekkunsten luisteren. Ik speel namelijk op die dag basgitaar tijdens het debuutoptreden van de slowcare/darkwave band Moon Pilot . Vanaf 18:00 in Parknest in het Flevopark in Amsterdam .

• Toffe nieuwe AI-functionaliteiten in Adobe Illustrator: draai je illustraties in 3D terwijl het toch 2D blijft .

• Ergens in San Francisco luistert een apparaat de hele tijd naar wat mensen voor muziek op straat draaien . (via Joost & Kees )

• Waarom de campagne voor de BOB wél werkt . (via Halfvet )

• Een reconstructie van de Amsterdamse studentenprotesten in mei van dit jaar .

• Over een week zijn de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Ik hoef u niet uit te leggen dat die buitengewoon spannend zijn. Ik heb echt het gevoel dat we op een kruispunt staan: als Trump herkozen wordt dan ben ik bang dat Amerika rap gaat afglijden naar een soort pseudo-dictatuur zoals we die ook kennen uit Hongarijë en Rusland. Wat goede artikelen van de laatste tijd:

  • Ezra Klein gaf een goede profielschets van Trump in zijn podcast. Trump heeft geen enkele remming en dat maakt hem fascinerend maar ook uitermate gevaarlijk. Zeker als hij bij een tweede termijn (in tegenstelling tot de eerste) wordt omringd met ja-knikkers die al zijn bevelen klakkeloos uitvoeren .

  • De uitgevers van de Amerikaanse kranten LA Times en The Washington Post hebben hun redacties er van weerhouden om een aanbeveling voor Kamala Harris te publiceren. De eigenaar van de Post is Amazon-eigenaar Jeff Bezos. Trump is nog niet eens president en de machtigste mannen van het land buigen al voor hem .

  • Zijn er redenen om aan te nemen dat Trump van de VS een dictatuur zou willen maken? Misschien is er hier eentje: Trump had graag de generaals willen hebben die Hitler had .

  • Mocht Trump niet winnen dan zal dat niet zonder slag of staat gaan. Dit is wat Trump zou doen als hij niet wint om toch de president te worden .

  • En hoe je de verkiezingen kan begrijpen dankzij een winkelcentrum .

• Wat is Crokinole voor een raar Canadees spelletje ?

• In plaats van te praten kunt u tegenwoordig ook Dungeons & Dragons spelen als u in therapie wilt .

• Een hele toffe puzzel die alleen maar gemaakt had kunnen worden dankzij AI .

• De Bulwer-Lytton fiction contest is een jaarlijkse wedstrijd waar het doel is een zo slecht mogelijke openingszin voor een roman te schrijven .

• Waarom heet het Franse volkslied “La Marseillaise” terwijl het woord Marseille er niet in voorkomt ?

De beste kattengifjes

Lotte Belice, mijn geweldige chef Kattengifjes, kwam net dansend de kamer binnen omdat ik 360 van Charli xcx had aanstaan. Gelukkig had ze ook nog leuke gifjes voor me gevonden!

Als Donald Trump volgende week wint.

Oh, je bent me aan het filmen?

Televisie is sowieso een mysterieus medium.

En dat was het!

De volgende Circulaire verschijnt op maandag 11 november. Diezelfde week kunt u dus vanaf 15 november langskomen om naar de installatie van DRIFT bij IDFA te kijken . Én u kunt zich dus nú inschrijven om vanaf 1 november te gaan luisteren .

Tot dan!