---

Lieve vrienden,

We kunnen wel stellen dat 2016 geen geweldig jaar was. Ik maak me geen illusies dat 2017 beter wordt. Iemand die mij zeer aan het hart gaat merkte op dat ze zich in al haar jaren nog nooit zo angstig had gevoeld. Ik ben ook angstig, net zoals ongetwijfeld velen van jullie. We betreden een onvermijdelijke periode in de historie die gewoon best wel kut is.

Dat stemt niet optimistisch. Ik word boos als ik de haat zie die overal broed. Van de beschuldiging dat Merkel bloed aan haar handen heeft voor de aanslag in Berlijn, tot wereldleiders die tegen elkaar opbieden over wie de grootste kernkoppen heeft: we zitten weer in een punk-kelder uit de jaren tachtig: no future.

Wat nu?

Laten we met één ding beginnen. Een tweet die Katharine Maher, de directeur van de Wikimedia Foundation, rondstuurde net nadat Trump verkozen was:

We kunnen er voor kiezen om te zwelgen in haat. Dat is de makkelijke optie. Maar het is niet de enige optie.

Verandering moet voortkomen uit het kleine. Gestes, een opmerking, een gebaar, een gesprek. Individueel maakt dat niet het verschil, maar al die dingen samen kunnen dat wel degelijk doen.

Het gaat nu vaak over 'de elite' versus 'het volk'. Maar misschien moeten we niet de elite dichter bij het volk brengen, maar het volk deel gaan laten uitmaken van de elite.

Welke vorm dat moet krijgen weet ik niet, maar ik wil daar in ieder geval een poging toe wagen.

We moeten er hoe dan ook samen voor zorgen dat het extreme niet het normale gaat worden, en dat hoe we de dingen beleven niet het zicht op de werkelijkheid verdringt .

Ik wens jullie een fijne jaarwisseling en een intelligent 2017.

Het lijstje van 2016

Elk jaar is het weer hetzelfde liedje: het lijstje . Mijn opsomming van de beste albums van 2016. Vorig jaar voorspelde ik dat 2016 bagger zou worden door de omgekeerde Star Trek movie curse (even jaren zijn muzikaal minder goed dan de oneven).

Dat klopte eigenlijk helemaal, behalve op muzikaal gebied want dat was prima. De beste plaat is, geheel in de geest van het jaar, van iemand die overleed.

1. David Bowie - Blackstar

2. Radiohead - A Moon Shaped Pool

3. Maxwell - blackSUMMERS'night

4. Bon Iver - 22, A Million

5. Julia Jacklin - Don't Let the Kids Win

6. ANOHNI - HOPELESSNESS

7. The Field - The Follower

8. Olga Bell - Tempo

9. Solange - A Seat at the Table

10. Huerco S. - For Those Of You Who Have Never (And Also Those Who Have)

11. Julianna Barwick - Will

12. The Veils - Total Depravity

13. Angel Olsen - MY WOMAN

14. Hydrogen Sea - In Dreams

15. Leonard Cohen - You Want It Darker

16. Death Grips - Bottomless Pit

17. The Avalanches - Wildflower

18. Porches - Pool

19. Frank Ocean - Blonde

20. Bombino - Azel

Ik heb een Spotify-playlist gemaakt met een combinatie van de beste nummers van een deel van deze platen én de beste losse nummers.

Het beste concert van het jaar was Wolf Parade op Best Kept Secret. Een hele tijd gaven ze geen optredens, tot dit jaar. Een intens optreden waarbij je af en toe het idee had dat Dan Boeckner (foto) een epileptische aanval had, maar dat hoort bij z'n act. Hopelijk komen ze in 2017 terug naar Nederland. Alle concerten die ik dit jaar bezocht vindt u trouwens hier .

De herontdekking van het jaar was Kraftwerk . Net zoals vorig jaar een band die ik eigenlijk al lang kende, maar te weinig aandachtig had beluisterd. Ik deed een cursus elektronische muziekproductie en daar werd nog eens gehamerd op het belang van Kraftwerk voor alle dansmuziek. Ik ging weer eens luisteren en verrek: wat hebben die Duitsers eigenlijk briljante platen gemaakt. Hier is mijn bescheiden Spotify-playlist: Kraftwerk in tien liedjes .

Dat was het weer voor wat betreft het lijstje . Als je dit artikel op mijn website leest vind je daar onderaan op deze plek de edities van de afgelopen dertien (!) jaar.

De beste enquête van het afgelopen jaar

Zoals ik schreef in Circulaire #38 zou deze editie een verrassing bevatten, ook voor mijzelf. En wat blijkt: ik doe elk jaar een grote enquête over wat ú van deze nieuwsbrief vindt. Ik was het al helemaal vergeten, maar gelukkig heb ik een archief.

Dus: vul hier de grote Circulaire -enquête in . Het kost niet meer dan 5 minuten van uw tijd, u mag alle vragen overslaan waar u geen zin in heeft, en u bezorgt mij een zalig kerstfeest.

Leuk toch? Vul 'm in!

De beste linkjes van de afgelopen 22 nieuwsbrieven

Ik schreef dit jaar 23 Circulaires vol (inclusief deze). En in al die nieuwsbrieven stonden honderden linkjes. U heeft ze vast niet allemaal even goed gelezen, dus hier vindt u uit elke eerder verzonden Circulaire precies één linkje.

Ik heb vooral de wat langere stukken genomen, zodat u iets te doen heeft tijdens uw welverdiende vakantie en/of vrije dagen.

• Een prachtige Bowie-mashup in video en audio (12m) .

• Een interview met ontwerper Erik Spiekermann .

• Waarom Adolf Hitler smerige scheten liet .

• Een meisje van 13 legt uit hoe Snapchat werkt .

• Hoe zien apps er eigenlijk uit in China ?

• Het grote probleem van het web: alles is gratis .

• Only in Japan: huur familie en vrienden .

• Wie zijn de mensen die het internet vrijhouden van kinderporno, onthoofdingen en andere ellende ?

• Wat er mis is met de media in 2016: people don't want your cheap shit .

• Hoe het voelt om blind te zijn in je hoofd .

• Je hersenen verwerken informatie helemaal niet zoals een computer .

• Hoe het is om 240 meter hoog te wonen .

• De typografie van Blade Runner .

• De echte oorzaak van verslavingen .

• Waarom nerds hun verantwoordelijkheid moeten nemen .

• Het Braziliaanse voetbalwonder dat niet kon voetballen .

• Hoe je het PVV-programma zou moeten uitvoeren .

• De terrorist in het brein van Robin Williams .

• Wonen in een bibliotheek .

• Porno maken met neurale netwerken .

• DWDD-gemist met Micha Wertheim: de elite is altijd iemand anders .

• Dave Pell vat alles samen over de Amerikaanse verkiezingen .

• Fuck yeah, ik ben van de elite .

De beste documentaire van de afgelopen zestien jaar

Les Glaneurs et la glaneuse ( trailer ), een documentaire van Angès Varda uit 2000. Ze rijdt rond door Frankrijk met een goedkope digitale camera, op zoek naar glaneurs , 'arenlezers' in goed Nederlands, mensen die na de oogst oprapen wat er over is. Van de traditionele glaneurs gaat ze naar de moderne glaneurs van de grote stad: zij die na de markt dumpsterdiven en het overgebleven voedsel meenemen. Of rondrijden als het grofvuil buiten staat en die afgedankte spullen meenemen.

Varda (72 tijdens het filmen, voor het eerst met een digitale camera) maakte er een persoonlijke film van. Als ze de camera per ongeluk laat draaien zet ze een muziekje onder het onbruikbaar geachte materiaal en noemt ze het 'de dans van de lenskap'. Niet pretentieus, of saai, maar juist intiem en komisch.

In de lijstjes van de critici van Sight and Sound staat de film op de achtste plaats van beste documentaires ooit. Ik zag 'm bij het fantastische Filmhuis Cavia in Amsterdam. Als u een beetje Frans kan is-ie in het geheel te bekijken bij Daily Motion .

Hay's bezigheden van de afgelopen 22 nieuwsbrieven

In alle Circulaires liet ik jullie ook weten wat ik allemaal zelf deed. Hier een opsomming van de beste dingen.

• Ik was bij een hackathon van Hackastory in Kaapstad en daar maakte ik onder andere dit filmpje .

• Een rondleiding door het depot van het Rijksmuseum .

• De Kanye West Tweet Generator .

• Welke Donald Trump past bij jou ?

• Ik deed tien voorspellingen voor het jaar 2050 .

• Ontmoet de outsiders van Amerika op foto en audio in de Greyhound-bus .

• Volkskrant.nl bestond 20 jaar, dus ik bouwde Windows 95 na in je webbrowser .

• Ik gaf tips over hoe succesvol te worden .

• Ik schreef iets over de Brexit .

• Ik kookte met big data en het was keigoor .

• Ik schreef iets over Cargo Culting .

• Zo sluipt de geheime dienst bij u naar binnen .

• Wie was buurvrouw Greetje ?

• Ik maakte een liedje van mijn slaapgeluiden .

• Ik bouwde de volledig vernieuwde site van de Aarsman collectie (met video's!).

• Ik schreef iets over Trump .

• Driel. Oegel. Annefloos. Genereer een unieke naam .

• Ik won de Hack-a-LOD hackathon met een Facebookbot en maakte er een filmpje over .

De beste workshops van de komende zes maanden

Sandberg@Mediapark (voorheen: Sandberg@Media fonds ) is een jaarlijks terugkerende serie workshops waarin 16 kunstenaars en ontwerpers aan elkaar worden gekoppeld om in 'gearrangeerde huwelijken' in een half jaar iets tofs te maken.

U raadt het misschien al: ik ben één van de deelnemers. Wat natuurlijk heel tof is (ik denk nog na over een concept met kattengifjes).

Donderdag 12 januari is er in het kader van die serie workshops een zeer interessante dag bij Beeld en Geluid in Hilversum over digital storytelling . De workshops duren van 13.00 tot 19.00. Aan het einde zijn er bier en bitterballen. Én u mag daar als lid van de Circulaire helemaal gratis heen (ook als niet-lid trouwens).

Reserveer uw kaartjes hier .

Nog meer linkjes van de afgelopen tweek

Behalve de beste linkjes van het afgelopen jaar waren er ook gewoon de beste linkjes van deze tweek.

• Die plastic kerstman, sleutelhangers, speelgoed en alle andere goedkope troep die u kocht bij de Action komt allemaal van één plek: de Futian markt in het Chinese Yiwu. In een 18 minuten durende podcast hoor je alles over de grootste groothandel ter wereld .

• Iemand op Reddit legt uit waarom giraffes echt hele maffe beesten zijn .

• Heeft u de enquête al ingevuld?

• Via de nieuwsbrief van Joost: wie ben je als je, zoals een amoebe, door tweeën wordt gedeeld ?

• Harvard University onderzoekt elk jaar de staat van de democratie in de wereld. Wat blijkt volgens dat onderzoek? North Carolina is geen democratie meer . Vooral door het verschuiven van de grenzen van kiesdistricten, het zogenaamde gerrymandering (onthoud dat woord voor bij het Scrabblen tijdens de feestdagen).

• Vasilis had een inspirerend gesprek met Marrije Schaake van het vriendelijke ontwerpbureau Eend over toegankelijkheid, techniek en hoe je met klanten praat.

• Als u zich afvroeg wie dat stelletje ongeregeld is boven deze rubriek: vergaapt u zich dan nog even aan de vondst van trouw Circulaire- lezer Erwin: de Finse versie van YMCA .

• U heeft misschien iets gehoord over neveragain.tech , een initiatief van ontwikkelaars waar ze beloven dat ze geen registratiesysteem voor moslims zullen bouwen. Maar dat register is er eigenlijk al lang en heet Facebook . Moeten we niet met z'n allen collectief onze religie op Facebook aanpassen in 'moslim' om het zo onbruikbaar te maken?

• Gert-Jan Segers van de Christenunie had een uitstekend opiniestuk in het NRC over hoe Geert Wilders reageerde na zijn proces: Ik weet hoe een land eruitziet waar politici de rechtspraak het politieke domein intrekken. It ain’t pretty.

• Micha Wertheim gaf een hele serie optredens zonder zelf op het podium te staan .

• En als u na alle huilie-huilie op Trump en Wilders genoeg heeft van deze walgelijke (s)linkse nieuwsbrief is dit artikel voor u: Dit is hoe laf linkse mensen omgaan met de verrechtsing van Nederland .

• Je kan natuurlijk ook gewoon helemaal ophouden met het kijken naar nieuws .

• Jonathan Puckey lanceerde, samen met Studio Moniker en Beeld en Geluid, het fantastische radio.garden waar je alle radio ter wereld kan beluisteren .

• Via Marijn: een hele serie Russische kleurenfoto's van Amsterdam in 1937 .

• Alles over het laatste jaar van David Bowie .

• 99 redenen waarom 2016 een geweldig jaar was voor de mensheid .

• En tenslotte meer geweldig nieuws: de strandbeesten van mijn grote held Theo Jansen zaten in The Simpsons !

Wat Hay maakte voor de Volkskrant de afgelopen tweek

• Marjon Bolwijn schreef een prachtig verhaal over de makers van het laatste zeepje uit Aleppo en Wendy en ik maakten er een fraaie longread van .

• Hoe goed kent u Johan Cruijff? Beantwoord deze 14 vragen goed en win een boek .

• Hoe noem jij jezelf? Een serie korte videoportretjes waar mensen uitleggen hoe ze zichzelf zien .

De beste kattengifjes van de afgelopen tweek

U verwacht het niet, maar ook deze keer weer voorgeselecteerd door de briljante Lotte Belice (tevens chef correctie d/t-fouten)!

Wat je er ook van denkt, hij probeert het wel.

Als uw kroost geen spruitjes lust laat u dan zien dat deze beestjes er wél van genieten.

En tenslotte: 2016 in één gifje samengevat.

Dat was het! Voordat ik u een fijn uiteinde (walgelijk, sorry!) wens, herinner ik u er nog even aan dat er een geweldige enquête is die u kunt invullen . Wel doen hoor!

Tot 2017!